معرفی کتاب مصاحبه به عنوان يک روش پژوهش کيفي. سایت انسان شناشس و فرهنگ
فهرست مطالب
پيشگفتار نويسنده 9
مقدمه مترجمان 13
سپاس نامه (قدرداني) 15
مقدمه: چگونه به سراغ مصاحبه آمدم 17
فصل اول: چرا مصاحبه؟ 24
هدف مصاحبه 26
مصاحبه: روش «شناخته شده» يا «ناشناخته»؟ 28
چرا مصاحبه نکنيم؟ 30
جمع بندي 33
فصل دوم: ساختاري براي مصاحبه‌ي عميق و پديدارشناسي/شناختي 35
چه چيزي مصاحبه را يک موضوع پديدارشناسي مي‌سازد و چه اهميتي دارد؟ 37
مضمون پديدارشناسي اول: ماهيت موقت و ناپايدار تجربه انسان 38
مضمون پديدارشناسي دوم: چه نوع درکي است؟ درک ذهني 39
مضمون پديدارشناسي سوم: تجربه زيسته به عنوان پايه و اساس «پديده» 39
مضمون پديدار شناسي چهارم: تاکيد بر معنا، و معنا در زمينه (بستر) 40
اين مضامين پديدارشناسي چه اهميتي دارند؟ 42
مجموعه مصاحبه هاي سه‌گانه 43
مصاحبه اول: متمرکز بر تاريخ زندگي 43
مصاحبه دوم: جزئيات تجربه 44
مصاحبه سوم: تفکر درباره معنا 45
رعايت ساختار 46
طول مصاحبه‌ها 47
فاصله زماني بين مصاحبه‌ها 48
گزينه‌هاي ديگر براي ساختار و فرآيند 49
معنا متعلق به کيست؟ روايي و پايايي 50
آيا معنا متعلق به همه است؟ 51
مثالي از يک رويکرد به روايي 52
اجتناب از پاسخ‌هاي مکانيکي 55
خودتان فرآيند را تجربه کنيد 56
فصل سوم: طرح پيشنهادي پژوهش: از ايده ذهني تا بر روي کاغذ و سپس در اجرا 58
طرح پيشنهادي پژوهش به منزله کاري با مراحل تشريفاتي (آداب و رسوم تدوين پيشنهاده) 58
تعهد 59
از تفکر تا زبان 61
چه کارهايي بايد انجام شود؟ 62
پرسش‌هايي براي ساختاربندي پيشنهاده 63
چه چيزي؟ 63
چرا؟ درون زمينه (بستر) 64
چگونه؟ 65
چه کسي؟ چه وقت؟ کجا؟ 67
منطق بنيادي 68
کار کردن بر روي مواد (مطالب) 69
کار خود را به صورت آزمايشي اجرا کنيد 72
نتيجه گيري 73
فصل چهارم: استقرار سازوکارهاي دسترسي، گزينش و تماس گرفتن با مشارکت کنندگان 74
مخاطرات دسترسي آسان 74
مصاحبه کردن با افرادي که تحت نظارت شما هستند 74
مصاحبه با دانش آموزان خودتان 75
مصاحبه با آشنايان 76
مصاحبه با دوستان 76
خودتان را به اندازه کافي جدي بگيريد 77
دسترسي از طريق دروازه‌بانان (نگهبان‌هاي) رسمي 78
نگهبان‌هاي غير رسمي 80
دسترسي و سلسله مراتب 81
برقراري تماس 82
تماس حضوري را شخصاً برقرار کنيد 82
ايجاد خزانه شرکت کننده‌ها 85
چند ملاحظه منطقي 85
انتخاب مشارکت کنندگان 87
فقط تماس 88
نمونه گيري هدفمند 89
تله‌هايي که بايد در فرآيند گزينش از آنها اجتناب کرد 92
چه تعداد مشارکت کننده کافي است؟ 93
فصل پنجم: رهيافتي به هيئت‌هاي بازنگري نهادي و رضايت آگاهانه 95
گزارش بلمونت 95
استقرار هيئت‌هاي بازنگري نهادي محلي 97
عضويت در هيئت بازنگري نهادي و فرآيند بازنگري 97
فرم (برگه) رضايت آگاهانه 99
هشت بخش اصلي برگه رضايت آگاهانه 101
1. چه چيزي، چه مدت، چگونه، با چه هدفي و براي چه کسي؟ 103
چه چيزي، براي چه مدتي و چگونه؟ 103
با چه هدفي؟ 103
براي چه کسي؟ 103
2. ريسک‌ها، ناراحتي‌ها و آسيب‌پذيري 104
3. حقوق مشارکت‌کنندگان 105
مشارکت داوطلبانه 105
حق خروج 105
حق بازنگري و ممنوع کردن استفاده از ابزار مصاحبه 106
حق حريم خصوصي 107
4. منافع احتمالي. 111
5. محرمانگي اَسناد... 111
محدوديت‌هاي حفظ محرمانگي: حکم احضاريه و الزامات گزارشي تعهد شده 112
6. منتشر ساختن.. 114
مالکيت مشترک مواد پژوهش 114
استفاده گسترده از داده‌هاي مصاحبه 114
استفاده‌هاي احتمالي از داده‌هاي مصاحبه 115
پاداش 115
7. شرايط خاص براي کودکان 116
8. اطلاعات تماس و رونوشت برگه‌ها 117
زبان مناسب 117
پيچيدگي‌هاي تصديق فرآيند بازنگري هيئت بازنگري نهادي و رضايت آگاهانه 118
فصل ششم: تکنيک همه چيز نيست، ولي نقش زيادي دارد 122
بيشتر گوش بده، کمتر حرف بزن 122
پيگيري آنچه که مشارکت کننده مي‌گويد 126
وقتي ابهام داريد سؤال بپرسيد 126
بپرسيد تا بيشتر درباره يک موضوع بدانيد 128
اکتشاف، نه کاوش (تجسس) 129
بيشتر گوش بده، کمتر حرف بزن، و سؤالات واقعي بپرس 130
از سؤالاتِ جهت دهنده اجتناب کنيد 130
سؤالات باز بپرسيد 130
پيگير باشيد، اما وقفه (اختلال) ايجاد نکنيد 132
دو رويکرد مطلوب 133
از مشارکت کننده بخواهيد تا با شما به شکلي صحبت کند که انگار فرد ديگري هستيد 133
از مشارکت کننده بخواهيد يک داستان بگويد 133
از مشارکت کنندگان بخواهيد بازسازي کنند، نه اينکه به ياد بياورند 135
مشارکت کنندگان را متمرکز نگه داريد و از آنها بخواهيد تا جزئيات را بازسازي کنند 135
به فراز و فرود‌هاي مصاحبه نگاه بسيار شخصي نداشته باشيد 136
تعاملات خودتان را محدود کنيد 136
فقط بعضي از اوقات، تجربيات خودتان را به اشتراک بگذاريد 136
پاسخ‌هاي مشارکت کنندگان خود را تقويت نکنيد 137
اکتشاف در «خنده» 137
احساسات مبهم خود را پي بگيريد 139
با دقت و احتياط از يک راهنماي مصاحبه استفاده کنيد 140
سکوت بردبارانه 141
جمع بندي 142
فصل هفتم: مصاحبه به عنوان يک رابطه 144
مصاحبه به عنوان يک رابطه «من و تو/ديگري» 144
مناسبات صميمانه (روابط سازگار) 146
هويت‌هاي گروه اجتماعي و روابط مصاحبه 150
نژاد و قوميت 150
جنسيت 153
طبقه، سلسله مراتب و جايگاه 155
تفاوت‌هاي زبان‌شناسي 157
سن 158
نخبگان 158
تمايز ميان تجربيات خصوصي، شخصي و عمومي 159
اجتناب از يک رابطه‌ي درماني 161
منافع متقابل 162
انصاف (تسهيم متناسب) 163
مصاحبه‌هاي از راه دور و رابطه ميان مشارکت کننده و مصاحبه کننده 165
فصل هشتم: تحليل، تفسير و به اشتراک‌گذاشتن دادهها و مواد مصاحبه 169
مديريت دادهها 169
جدا نگه‌داشتن فرآيند مصاحبه و تحليل: در فاصله بين مصاحبه‌ها چه مي‌توان کرد؟ 170
ضبط مصاحبه‌ها 171
پياده‌سازي مصاحبه‌ها 172
خواندن، کاهش دادن و تحليل متن 175
مشخص سازي آنچه در متن، مورد علاقه است 175
به اشتراک‌گذاري داده‌هاي مصاحبه: نيمرخها (پروفايل‌ها) و مضامين 177
منطق تهيه و تدوين نيمرخها 178
مراحل تدوين يک نيمرخ 180
نيمرخ به‌عنوان راهي براي دانستن 183
برقراري پيوندهاي مضموني و تحليل آنها 186
تفسير مواد (دادهها) 190
نرم‌افزار تحليل داده‌هاي کيفي به کمک رايانه 193
هشدارهايي در رابطه با CAQDAS 195
يک تصور غلط و خطرناک 195
تله کدبندي 196
کار کردن بر روي صفحه‌نمايش يا کاغذ 197
آيا CAQDAS پژوهشگران را از مواد مصاحبهشان و محتواي آن دور مي‌کند؟ 197
حمايت نهادي يا سازماني 200
فصل نهم: اصول اخلاقيِ انجام کار خوب 202
انجام کار خوب 203
اقدام متقابل ضمني در قبال مشارکت کنندگان از طريق رعايت کرامت انساني 207
جمع بندي 208
پيوست‌ها: دو نيمرخ (پروفايل) 210
نيمرخ اول: ناندا: يک کامبوجي بازمانده از دوران پل پوت 210
نيمرخ دوم: بتي: يک مددکار باسابقه 220
منابع مورد استفاده و ارجاع در کتاب: 225
پيش¬گفتار نويسنده
در تجربه حرفه اي‌ام به عنوان يک معلم دانشگاهي، با بسياري از دانش¬جويان تحصيلات تکميلي که علايق عميق و سرشاري داشتند و مي‌خواستند ايده هايشان را در پايان نامه‌هايشان پياده کنند، همکاري داشته‌ام. اغلب آنها به دليل ضعف در روش‌شناسي مناسب و منطقي (موجّهِ قابل پياده‌سازي) با مانع رويرو مي‌شدند. اين افراد کساني هستند که سارتر (1968) آنها را «جويندگان روش» مي‌ناميد.
اين کتاب براي دانشجويان تحصيلات تکميلي (و به ويژه دکتري) که به دنبال آن روش هستند و کساني که فکر مي‌کنند مصاحبه‌ي عميق براي آنها و پژوهش‌شان انتخاب مناسبي است، تهيه شده است. علاوه بر اين، کتاب حاضر براي پژوهشگران با تجربه‌تر و علاقه‌مند به پژوهش کيفي که اطلاعات اندکي درباره‌ي فرايند [و شرايط] مصاحبه دارند، نيز مفيد است؛ و سرانجام اين کتاب، ابزار مفيدي است براي آن استادان دانشگاهي جستجوگر متون تکميلي درباره¬ي فرايند مصاحبه¬ي عميق، که روش و تکنيک را با موضوع‌هاي وسيع‌ترِ مرتبط با پژوهش کيفي، متصل کند. اين کتاب براي استفاده فردي و کلاسي، فراهم کننده معرفي و مقدمه‌اي گام به گام درباره¬ي فرآيند پژوهش با استفاده از مصاحبه عميق است و اين گام‌ها را در حوزه موضوع‌هاي مهم در زمينه پژوهش‌هاي کيفي مطرح مي‌کند.
متن اين کتاب، با محوريت يک رويکرد پديدارشناسي/شناختي در مورد فرآيند مصاحبه‌ي عميق تنظيم شده است. مقدمه، بيان مي‌کند که چگونه من [نويسنده کتاب] به فرآيند انجام مصاحبه‌ي عميق ورود کردم.
فصل 1، منطق استفاده از مصاحبه به عنوان يک روش پژوهش و قابليت روايت‌ها به عنوان راهي براي کسب دانش را مورد بحث قرار مي‌دهد.
فصل 2، در ويرايش چهارم کتاب، بخش جديدي درباره مفروضات (پيش¬فرض¬هاي) پديدارشناسيِ ساختارِ مصاحبه‌ي عميق، ارائه مي-کند که در اين کتاب مورد بحث قرار داده‌ام. اين فصل، ارائه دهنده راهنمايي‌هاي تخصصي درباره‌ي چگونگي اجراي اين رويکرد در مصاحبه و اصول تطبيق آن با اهدافِ شخص [پژوهشگر] است.
فصل 3، موضوعات و مسائلي را که سبب احتياط و ترس هنگام نوشتن طرح پيشنهادي مي‌شوند، کاوش نموده و پرسش‌هاي ساده و پر معنا که مي‌تواند پژوهشگر را در طول فرآيند مصاحبه ياري کنند، مطرح مي‌کند.
فصل 4، با تأکيد بر اجتناب از تنگناها و دام¬هاي فرآيند مصاحبه، موضوع‌هاي مربوط به يافتن، تماس گرفتن و انتخاب کردن مشارکت‌کننده‌ها را مورد بحث و بررسي قرار مي‌دهد.
فصل 5، در پاسخ به نگراني‌هاي فزاينده درباره‌ي مسائل اخلاقي در پژوهش‌هاي مصاحبه¬محور، فرآيند شوراي بازنگري (هيئت بررسي) نهادي را معرفي و رهنمودهايي که اين شورا براي پژوهشگرانِ مصاحبه کننده ارايه مي‌دهد، بيان مي‌کند. اين فصل، مخاطره‌هاي ذاتي پژوهش مصاحبه‌محور که باعث شد تا شوراهاي بازنگري نهادي، فرم‌هاي اعلام رضايت آگاهانه را الزامي کنند، توضيح مي‌دهد. در ادامه فصل، نکته‌هاي اصلي و عمده‌اي که بايد در فرم رضايت آگاهانه بيايد مطرح مي¬شود، به خوانندگان درباره‌ي مسائل اخلاقي هرکدام از آن نکات هشدار داده مي‌شود، و پيچيدگي‌ها و بحث‌هاي پيرامون فرآيند شوراي بازنگري نهادي و فرم رضايت آگاهانه را بررسي مي‌کند.
فصل 6، از رويکرد ارائه¬ي مجموعه‌اي از دستورالعمل‌هاي راهنما (شبيه کتاب آشپزي) اجتناب نموده و به جاي آن، مهارت‌ها و فنون خاص مصاحبه را مورد بحث قرار داده و آنها را به موضوع‌هاي مهمِ مربوط به مصاحبه کردن و پژوهش (تحقيق) کيفي ارتباط مي‌دهد. اين فصل بر چگونه شنيدن صحبت‌هاي مصاحبه شونده (مشارکت کننده) و چگونگي پرسيدن سؤال از آنها تأکيد دارد.
فصل 7، فرآيند مصاحبه را به عنوان يک «رابطه» مورد اکتشاف قرار مي‌دهد. اين رابطه در حوزه و زمينه¬ي بحث‌هاي عمده¬ي اجتماعي معاصر که اغلب در تعامل‌هاي بين مصاحبه کننده‌ها و مصاحبه شونده‌ها نهفته‌اند، قرار دارد. در ويرايش چهارم کتاب، بخش جديدي با عنوان «مصاحبه از راه دور» و کاربردهاي آن در رابطه‌ي ميان مشارکت کننده و مصاحبه کننده اضافه شده است. اين فصل همچنين از جهات مختلف، به احتمالِ اشتباه گرفتنِ «پژوهش مصاحبه‌محور عميق» با «درمانگري» مي‌پردازد؛ و به خوانندگان درباره پيچيدگي-هاي منفعت متقابل (پژوهشگر-مشارکت کننده) هشدار مي‌دهد و بر انصاف به عنوان عنصر ضروري در فرايند مصاحبه¬ تاکيد مي‌کند.
فصل 8، چگونگي مديريت، کارکردن بر روي داده‌هاي توليد شده از طريق مصاحبه‌ي عميق، و به اشتراک گذاري آنها را مورد بحث قرار مي‌دهد. اين فصل، خواننده را از آغاز تا انتهاي يک فرآيند گام به گام براي کار کردن بر روي مطالب گسترده‌اي که مصاحبه کننده‌ها در طي فرآيند مصاحبه جمع‌آوري مي‌کنند، هدايت مي‌کند. اين فصل دو فرآيند تحليلي بالقوه را مطرح مي‌کند: اولي منجر به شناسايي مضامين ظهور يافته از مطالب جمع‌آوري شده طي مصاحبه مي‌شود، و دومي به تدوين نيم¬رخ‌‌هاي (پروفايل¬هاي) روايتي از تجربه‌هاي مصاحبه شونده‌ها و معني‌هايي که از آن تجربه‌ها مي‌سازند، منتهي مي‌شود. هر دو فرآيند، راه‌هايي براي به اشتراک و بحث گذاشتن نتايج حاصل از مصاحبه با مخاطبانِ گسترده، هستند.
در ويراست چهارم کتاب، بخشي درباره‌ي بررسي دلايل موافقت و مخالفت استفاده از «نرم افزارهاي تحليل داده‌هاي کيفي به کمک رايانه» که عموماً با عنوان CAQDAS شناخته مي‌شوند، اضافه کرده‌ام.
فصل9، با عنوانِ «انجام کار خوب» در ويراست چهارم به کتاب افزوده شده است و به بررسي ارتباط بين کارِ مصاحبه و اصول اخلاقي مصاحبه، فراتر از [بحث] رضايتِ آگاهانه (توافق جلب شده)، مي‌پردازد.
در پيوست اين کتاب، دو نيم¬رخ داستاني (روايتي) ارائه شده است. اين مثال‌ها قابليت مصاحبه را از هر دو جنبه¬ي دست يافتن به عمق تجربه‌هاي مرگ و زندگي، و اکتشاف در پيچيدگي‌ها و موارد مهمِ تجربه‌هاي روزانه¬ي مصاحبه شوندگان، آشکار مي‌کنند.
کتاب حاضر در حالي که يک رويکرد پديدارشناسي در فرآيند مصاحبه‌ي عميق را پيشنهاد مي‌کند، اصول و روش‌هايي را نيز که قابل انطباق با دامنه¬ي گسترده‌اي از رويکردهاي مختلف در مصاحبه هستند، معرفي نموده و مورد بحث قرار مي‌دهد.
در سراسر متن اين کتاب، مثال‌هايي از مصاحبه‌هاي انجام شده توسط همکارانم، دانشجوياني که با آنها کار کرده¬ام و نتيجه پژوهش‌هاي خودم، که موضوع‌هاي مورد بحث را روشن مي‌کنند، آورده‌ام. سعي کرده¬ام يک توازن در به اشتراک گذاشتن تجاربم در فرآيند مصاحبه‌ي عميق ارايه کنم تا خواننده بتواند آنچه را که مي‌خواهد استفاده کند، و راهنمايي‌هاي روشن کافي ارايه کرده¬ام تا استفاده کننده کتاب بتواند با موفقيت، يک پروژه پژوهشي بر مبناي رويکردِ تشريح شده، مفهوم سازي و اجرا کند.
علاوه بر اين، يک پروژه عملي که افراد، همه کلاس¬ها و يا کارگاه¬ها بتوانند آن را در زماني اندک مورد استفاده و اجرا قرار دهند، توصيف کرده¬ام. همچنين، خواننده‌هاي کتاب را به روش‌هاي مطالعه، تأمل کردن و ارزيابي اقدامات مصاحبه خودشان، رهنمون ساخته¬ام.
هدفم نوشتن يک متنِ به اندازه¬ي کافي روشن و عملي-کاربردي براي راهنمايي‌هاي مفيد درباره‌ي فرآيند مصاحبه‌ي عميق به عنوان يک روش پژوهش، و نيز متصل کردن اين روش پژوهش به موضوع‌هاي گسترده‌تر در پژوهش‌هاي کيفي بوده است. به اين منظور، خواننده‌ها را به مطالعه منابع منتخب ديگري ارجاع داده¬ام تا توجه بيشتري به مسائل روش‌شناسي، اخلاقي و فلسفي مستتر در فرآيند مصاحبه و پژوهش‌هاي کيفي، شود. اينترنت به يک ابزار پژوهشي مهم تبديل شده است، من هم توجه خواننده‌ها را به منابع اينترنتي مربوط به موضوع که هم اکنون در دسترس هستند، جلب کرده‌ام.
اميدوارم تأکيد بر اصول راهنماي ارائه شده در اين کتاب و يکپارچگي موضوع‌هاي گسترده‌تر در پژوهش‌هاي کيفي بتوانند اين کتاب را براي گستره وسيعي از پژوهشگران در زمينه علوم آموزشي و اجتماعي مثمر ثمر سازد. اميد ديگر من اين است که اين کتاب، پژوهشگران مصاحبه کننده را به يک روش [پژوهش] برساند که ذهن آنها را درگير سازد، قلب‌هايشان را تحريک کند، و براي انجام کارهاي خوب از آنها پشتيباني کند.
مقدمه مترجمان
کتابِ محبوب «مصاحبه به‌عنوان يک روش پژوهش کيفي؛ راهنماي پژوهشگران علوم تربيتي و اجتماعي»، در سال 2013 توسط نويسنده فرهيخته آن، «اروينگ سيدمن»، به ويراست چهارم رسيد و در دسترس علاقه‌مندان پژوهش کيفي قرار گرفت. ويراست اخير اين کتاب، با افزودن مطالب روز، يعني مباحث اخلاق پژوهش، مصاحبه‌هاي از راه دور، و تحليل دادهها مبتني بر نرم افزارهاي رايانه‌اي، غناي بيشتري به محتواي آن بخشيده است و فراهم‌کننده راهنمايي‌هاي کاربردي، به‌روز، روشن و گام به گام براي پژوهشگران مصاحبه‌کننده‌ي تازه کار و با تجربه است تا بتوانند به توسعه، شکل‌‌دهي و انعکاس مصاحبه به‌عنوان يک فرايند پژوهش کيفي بپردازند.
کتاب حاضر، با استفاده از مثال‌هاي قابل فهم درباره فنون مصاحبه به منظور ارائه مباحث مورد بررسي، کمک مي‌کند تا خوانندگان آن به درکي از پيچيدگي‌هاي مصاحبه کردن و پيوندهاي آن با مباحث گسترده‌ترِ پژوهش کيفي، دست يابند.
اين کتاب، شامل اصول و روش‌هايي است که براي هر پژوهش کيفيِ مبتني بر مصاحبه قابل بهره‌برداري است. بنابراين، پژوهشگران دانشگاهي و غير دانشگاهي در رشته‌ها و حوزه‌هاي مطالعاتي مختلف همانند: علوم اجتماعي و انساني، از جمله: علوم تربيتي، علوم سياسي، انسان‌شناسي، جامعه‌شناسي و مددکاري، مديريت و اقتصاد، مي‌توانند از رهنمودها، اصول و فنونِ به‌خوبي روشن شده در اين کتاب براي مطالعات نظري و ميداني فردي، تيمي و سازماني استفاده کنند.
کتاب حاضر براي مخاطبانِ در سطح حداقل داراي مدرک ليسانس که با مباني اوليه پژوهش آشنايي نسبي دارند مناسب است. با اين حال، اين ويژگي را نيز دارد که هم بتواند به‌عنوان يک کتاب مکمل دانشگاهي براي درس روش پژوهش کيفي در مقطع کارشناسي ارشد و دکتري انتخاب شود، و هم براي پژوهش‌هاي غيرکلاسي و مطالعات افراد و جوامع محلي، سازماني، صنعتي، ملي، و فراملي به‌عنوان يک منبع خودآموز مورد استفاده قرار گيرد.
بر اين اساس، کتاب حاضر با «هدف قرار دادن» گستره نسبتاً وسيعي از مخاطبان دانشگاهي و غيردانشگاهي از رشته¬ها و حوزه‌هاي مختلف علمي و کاري به‌عنوان مخاطب خود، تلاش کرده است يک روش اکتشاف دانش مبتني بر رويکرد پديدارشناسي، برگرفته از پديده¬ها و تجارب انساني را در قالب اصول و فنون مصاحبه کيفي عميق، عرضه نمايد. مطالبي که با رويکردي کاربردي، متني روان و تجارب ميداني نويسنده آن، به رشته تحرير درآمده است. همچنين با توجه رواج گسترده استفاده از مصاحبه در پژوهش هاي کيفي، منابع و کتب اندکي به زبان فارسي وجود دارند که به شکل متمرکز و معتبر پاسخگوي نيازهاي پژوهشگران آن باشد. از اين رو، چنين ويژگي‌هايي از اين اثر ارزشمند و کم نظير (در تشريح تخصصي مصاحبه کيفي)، موجب اشتياق مترجمان در برگرداندن اين اثر به زبان فارسي بوده است.
علاوه بر اين، با توجه به ارجاع‌هاي نويسنده به منابع متعدد اصيل درباره موضوعات مورد بحث در هر بخش از کتاب، فهرست اين منابع نيز در نسخه فارسي کتاب آورده شده است تا خوانندگان علاقه‌مند در صورت تمايل بتوانند به متن منابع تکميلي هر موضوع، مراجعه فرمايند و اطلاعات عميق¬تر تکميلي را کسب کنند.
تلاش مترجمان از ابتداي ترجمه تا انتهاي ويراستاري¬ها بر آن بوده است که با توجه به موارد مذکور، اثري در شأن متن اصلي و مخاطبان فرهيخته کتاب، ارائه کنند (معادل‌هايي دقيق و عباراتي روان)؛ با اين حال، تيم ترجمه و ويراستاري، خود را از خطا مصون نمي‌دانند و پذيراي نظرات سازنده‌ي خوانندگان ارجمند اين کتاب هستند.
سرانجام، مطالق با کلام مشهور و گران¬بار «مَن لَم يَشکُرِ المَخلوق لَم يَشکُرِ الخَالِق»، هرکس سپاس گزار زحمات مخلوقات الهي نباشد، از خالق آنان نيز قدرداني نکرده است، مترجمان از همه فرهيختگان و عزيزاني که با نظرات سازنده خود به غناي هر چه بيشتر آن کمک نمودند، به‌ويژه دفتر مطالعات فرهنگي و اجتماعي شهرداري مشهد براي معرفي، و انتشارات مهکامه براي انتشار کتاب، قدرداني مي‌نمايند.
سيد علي کوشازاده
دکتري مديريت منابع انساني، دانشگاه فردوسي مشهد
علي‌رضا جابري
کارشناسي ارشد علوم اجتماعي، دانشگاه علامه طباطبايي تهران
سارا حسيني اَراني
کارشناسي ارشد مديريت استراتژيک منابع انساني، دانشگاه تهران
پيشگفتار نويسنده 9
مقدمه مترجمان 13
سپاس نامه (قدرداني) 15
مقدمه: چگونه به سراغ مصاحبه آمدم 17
فصل اول: چرا مصاحبه؟ 24
هدف مصاحبه 26
مصاحبه: روش «شناخته شده» يا «ناشناخته»؟ 28
چرا مصاحبه نکنيم؟ 30
جمع بندي 33
فصل دوم: ساختاري براي مصاحبه‌ي عميق و پديدارشناسي/شناختي 35
چه چيزي مصاحبه را يک موضوع پديدارشناسي مي‌سازد و چه اهميتي دارد؟ 37
مضمون پديدارشناسي اول: ماهيت موقت و ناپايدار تجربه انسان 38
مضمون پديدارشناسي دوم: چه نوع درکي است؟ درک ذهني 39
مضمون پديدارشناسي سوم: تجربه زيسته به عنوان پايه و اساس «پديده» 39
مضمون پديدار شناسي چهارم: تاکيد بر معنا، و معنا در زمينه (بستر) 40
اين مضامين پديدارشناسي چه اهميتي دارند؟ 42
مجموعه مصاحبه هاي سه‌گانه 43
مصاحبه اول: متمرکز بر تاريخ زندگي 43
مصاحبه دوم: جزئيات تجربه 44
مصاحبه سوم: تفکر درباره معنا 45
رعايت ساختار 46
طول مصاحبه‌ها 47
فاصله زماني بين مصاحبه‌ها 48
گزينه‌هاي ديگر براي ساختار و فرآيند 49
معنا متعلق به کيست؟ روايي و پايايي 50
آيا معنا متعلق به همه است؟ 51
مثالي از يک رويکرد به روايي 52
اجتناب از پاسخ‌هاي مکانيکي 55
خودتان فرآيند را تجربه کنيد 56
فصل سوم: طرح پيشنهادي پژوهش: از ايده ذهني تا بر روي کاغذ و سپس در اجرا 58
طرح پيشنهادي پژوهش به منزله کاري با مراحل تشريفاتي (آداب و رسوم تدوين پيشنهاده) 58
تعهد 59
از تفکر تا زبان 61
چه کارهايي بايد انجام شود؟ 62
پرسش‌هايي براي ساختاربندي پيشنهاده 63
چه چيزي؟ 63
چرا؟ درون زمينه (بستر) 64
چگونه؟ 65
چه کسي؟ چه وقت؟ کجا؟ 67
منطق بنيادي 68
کار کردن بر روي مواد (مطالب) 69
کار خود را به صورت آزمايشي اجرا کنيد 72
نتيجه گيري 73
فصل چهارم: استقرار سازوکارهاي دسترسي، گزينش و تماس گرفتن با مشارکت کنندگان 74
مخاطرات دسترسي آسان 74
مصاحبه کردن با افرادي که تحت نظارت شما هستند 74
مصاحبه با دانش آموزان خودتان 75
مصاحبه با آشنايان 76
مصاحبه با دوستان 76
خودتان را به اندازه کافي جدي بگيريد 77
دسترسي از طريق دروازه‌بانان (نگهبان‌هاي) رسمي 78
نگهبان‌هاي غير رسمي 80
دسترسي و سلسله مراتب 81
برقراري تماس 82
تماس حضوري را شخصاً برقرار کنيد 82
ايجاد خزانه شرکت کننده‌ها 85
چند ملاحظه منطقي 85
انتخاب مشارکت کنندگان 87
فقط تماس 88
نمونه گيري هدفمند 89
تله‌هايي که بايد در فرآيند گزينش از آنها اجتناب کرد 92
چه تعداد مشارکت کننده کافي است؟ 93
فصل پنجم: رهيافتي به هيئت‌هاي بازنگري نهادي و رضايت آگاهانه 95
گزارش بلمونت 95
استقرار هيئت‌هاي بازنگري نهادي محلي 97
عضويت در هيئت بازنگري نهادي و فرآيند بازنگري 97
فرم (برگه) رضايت آگاهانه 99
هشت بخش اصلي برگه رضايت آگاهانه 101
1. چه چيزي، چه مدت، چگونه، با چه هدفي و براي چه کسي؟ 103
چه چيزي، براي چه مدتي و چگونه؟ 103
با چه هدفي؟ 103
براي چه کسي؟ 103
2. ريسک‌ها، ناراحتي‌ها و آسيب‌پذيري 104
3. حقوق مشارکت‌کنندگان 105
مشارکت داوطلبانه 105
حق خروج 105
حق بازنگري و ممنوع کردن استفاده از ابزار مصاحبه 106
حق حريم خصوصي 107
4. منافع احتمالي. 111
5. محرمانگي اَسناد... 111
محدوديت‌هاي حفظ محرمانگي: حکم احضاريه و الزامات گزارشي تعهد شده 112
6. منتشر ساختن.. 114
مالکيت مشترک مواد پژوهش 114
استفاده گسترده از داده‌هاي مصاحبه 114
استفاده‌هاي احتمالي از داده‌هاي مصاحبه 115
پاداش 115
7. شرايط خاص براي کودکان 116
8. اطلاعات تماس و رونوشت برگه‌ها 117
زبان مناسب 117
پيچيدگي‌هاي تصديق فرآيند بازنگري هيئت بازنگري نهادي و رضايت آگاهانه 118
فصل ششم: تکنيک همه چيز نيست، ولي نقش زيادي دارد 122
بيشتر گوش بده، کمتر حرف بزن 122
پيگيري آنچه که مشارکت کننده مي‌گويد 126
وقتي ابهام داريد سؤال بپرسيد 126
بپرسيد تا بيشتر درباره يک موضوع بدانيد 128
اکتشاف، نه کاوش (تجسس) 129
بيشتر گوش بده، کمتر حرف بزن، و سؤالات واقعي بپرس 130
از سؤالاتِ جهت دهنده اجتناب کنيد 130
سؤالات باز بپرسيد 130
پيگير باشيد، اما وقفه (اختلال) ايجاد نکنيد 132
دو رويکرد مطلوب 133
از مشارکت کننده بخواهيد تا با شما به شکلي صحبت کند که انگار فرد ديگري هستيد 133
از مشارکت کننده بخواهيد يک داستان بگويد 133
از مشارکت کنندگان بخواهيد بازسازي کنند، نه اينکه به ياد بياورند 135
مشارکت کنندگان را متمرکز نگه داريد و از آنها بخواهيد تا جزئيات را بازسازي کنند 135
به فراز و فرود‌هاي مصاحبه نگاه بسيار شخصي نداشته باشيد 136
تعاملات خودتان را محدود کنيد 136
فقط بعضي از اوقات، تجربيات خودتان را به اشتراک بگذاريد 136
پاسخ‌هاي مشارکت کنندگان خود را تقويت نکنيد 137
اکتشاف در «خنده» 137
احساسات مبهم خود را پي بگيريد 139
با دقت و احتياط از يک راهنماي مصاحبه استفاده کنيد 140
سکوت بردبارانه 141
جمع بندي 142
فصل هفتم: مصاحبه به عنوان يک رابطه 144
مصاحبه به عنوان يک رابطه «من و تو/ديگري» 144
مناسبات صميمانه (روابط سازگار) 146
هويت‌هاي گروه اجتماعي و روابط مصاحبه 150
نژاد و قوميت 150
جنسيت 153
طبقه، سلسله مراتب و جايگاه 155
تفاوت‌هاي زبان‌شناسي 157
سن 158
نخبگان 158
تمايز ميان تجربيات خصوصي، شخصي و عمومي 159
اجتناب از يک رابطه‌ي درماني 161
منافع متقابل 162
انصاف (تسهيم متناسب) 163
مصاحبه‌هاي از راه دور و رابطه ميان مشارکت کننده و مصاحبه کننده 165
فصل هشتم: تحليل، تفسير و به اشتراک‌گذاشتن دادهها و مواد مصاحبه 169
مديريت دادهها 169
جدا نگه‌داشتن فرآيند مصاحبه و تحليل: در فاصله بين مصاحبه‌ها چه مي‌توان کرد؟ 170
ضبط مصاحبه‌ها 171
پياده‌سازي مصاحبه‌ها 172
خواندن، کاهش دادن و تحليل متن 175
مشخص سازي آنچه در متن، مورد علاقه است 175
به اشتراک‌گذاري داده‌هاي مصاحبه: نيمرخها (پروفايل‌ها) و مضامين 177
منطق تهيه و تدوين نيمرخها 178
مراحل تدوين يک نيمرخ 180
نيمرخ به‌عنوان راهي براي دانستن 183
برقراري پيوندهاي مضموني و تحليل آنها 186
تفسير مواد (دادهها) 190
نرم‌افزار تحليل داده‌هاي کيفي به کمک رايانه 193
هشدارهايي در رابطه با CAQDAS 195
يک تصور غلط و خطرناک 195
تله کدبندي 196
کار کردن بر روي صفحه‌نمايش يا کاغذ 197
آيا CAQDAS پژوهشگران را از مواد مصاحبهشان و محتواي آن دور مي‌کند؟ 197
حمايت نهادي يا سازماني 200
فصل نهم: اصول اخلاقيِ انجام کار خوب 202
انجام کار خوب 203
اقدام متقابل ضمني در قبال مشارکت کنندگان از طريق رعايت کرامت انساني 207
جمع بندي 208
پيوست‌ها: دو نيمرخ (پروفايل) 210
نيمرخ اول: ناندا: يک کامبوجي بازمانده از دوران پل پوت 210
نيمرخ دوم: بتي: يک مددکار باسابقه 220
منابع مورد استفاده و ارجاع در کتاب: 225
پيش¬گفتار نويسنده
در تجربه حرفه اي‌ام به عنوان يک معلم دانشگاهي، با بسياري از دانش¬جويان تحصيلات تکميلي که علايق عميق و سرشاري داشتند و مي‌خواستند ايده هايشان را در پايان نامه‌هايشان پياده کنند، همکاري داشته‌ام. اغلب آنها به دليل ضعف در روش‌شناسي مناسب و منطقي (موجّهِ قابل پياده‌سازي) با مانع رويرو مي‌شدند. اين افراد کساني هستند که سارتر (1968) آنها را «جويندگان روش» مي‌ناميد.
اين کتاب براي دانشجويان تحصيلات تکميلي (و به ويژه دکتري) که به دنبال آن روش هستند و کساني که فکر مي‌کنند مصاحبه‌ي عميق براي آنها و پژوهش‌شان انتخاب مناسبي است، تهيه شده است. علاوه بر اين، کتاب حاضر براي پژوهشگران با تجربه‌تر و علاقه‌مند به پژوهش کيفي که اطلاعات اندکي درباره‌ي فرايند [و شرايط] مصاحبه دارند، نيز مفيد است؛ و سرانجام اين کتاب، ابزار مفيدي است براي آن استادان دانشگاهي جستجوگر متون تکميلي درباره¬ي فرايند مصاحبه¬ي عميق، که روش و تکنيک را با موضوع‌هاي وسيع‌ترِ مرتبط با پژوهش کيفي، متصل کند. اين کتاب براي استفاده فردي و کلاسي، فراهم کننده معرفي و مقدمه‌اي گام به گام درباره¬ي فرآيند پژوهش با استفاده از مصاحبه عميق است و اين گام‌ها را در حوزه موضوع‌هاي مهم در زمينه پژوهش‌هاي کيفي مطرح مي‌کند.
متن اين کتاب، با محوريت يک رويکرد پديدارشناسي/شناختي در مورد فرآيند مصاحبه‌ي عميق تنظيم شده است. مقدمه، بيان مي‌کند که چگونه من [نويسنده کتاب] به فرآيند انجام مصاحبه‌ي عميق ورود کردم.
فصل 1، منطق استفاده از مصاحبه به عنوان يک روش پژوهش و قابليت روايت‌ها به عنوان راهي براي کسب دانش را مورد بحث قرار مي‌دهد.
فصل 2، در ويرايش چهارم کتاب، بخش جديدي درباره مفروضات (پيش¬فرض¬هاي) پديدارشناسيِ ساختارِ مصاحبه‌ي عميق، ارائه مي-کند که در اين کتاب مورد بحث قرار داده‌ام. اين فصل، ارائه دهنده راهنمايي‌هاي تخصصي درباره‌ي چگونگي اجراي اين رويکرد در مصاحبه و اصول تطبيق آن با اهدافِ شخص [پژوهشگر] است.
فصل 3، موضوعات و مسائلي را که سبب احتياط و ترس هنگام نوشتن طرح پيشنهادي مي‌شوند، کاوش نموده و پرسش‌هاي ساده و پر معنا که مي‌تواند پژوهشگر را در طول فرآيند مصاحبه ياري کنند، مطرح مي‌کند.
فصل 4، با تأکيد بر اجتناب از تنگناها و دام¬هاي فرآيند مصاحبه، موضوع‌هاي مربوط به يافتن، تماس گرفتن و انتخاب کردن مشارکت‌کننده‌ها را مورد بحث و بررسي قرار مي‌دهد.
فصل 5، در پاسخ به نگراني‌هاي فزاينده درباره‌ي مسائل اخلاقي در پژوهش‌هاي مصاحبه¬محور، فرآيند شوراي بازنگري (هيئت بررسي) نهادي را معرفي و رهنمودهايي که اين شورا براي پژوهشگرانِ مصاحبه کننده ارايه مي‌دهد، بيان مي‌کند. اين فصل، مخاطره‌هاي ذاتي پژوهش مصاحبه‌محور که باعث شد تا شوراهاي بازنگري نهادي، فرم‌هاي اعلام رضايت آگاهانه را الزامي کنند، توضيح مي‌دهد. در ادامه فصل، نکته‌هاي اصلي و عمده‌اي که بايد در فرم رضايت آگاهانه بيايد مطرح مي¬شود، به خوانندگان درباره‌ي مسائل اخلاقي هرکدام از آن نکات هشدار داده مي‌شود، و پيچيدگي‌ها و بحث‌هاي پيرامون فرآيند شوراي بازنگري نهادي و فرم رضايت آگاهانه را بررسي مي‌کند.
فصل 6، از رويکرد ارائه¬ي مجموعه‌اي از دستورالعمل‌هاي راهنما (شبيه کتاب آشپزي) اجتناب نموده و به جاي آن، مهارت‌ها و فنون خاص مصاحبه را مورد بحث قرار داده و آنها را به موضوع‌هاي مهمِ مربوط به مصاحبه کردن و پژوهش (تحقيق) کيفي ارتباط مي‌دهد. اين فصل بر چگونه شنيدن صحبت‌هاي مصاحبه شونده (مشارکت کننده) و چگونگي پرسيدن سؤال از آنها تأکيد دارد.
فصل 7، فرآيند مصاحبه را به عنوان يک «رابطه» مورد اکتشاف قرار مي‌دهد. اين رابطه در حوزه و زمينه¬ي بحث‌هاي عمده¬ي اجتماعي معاصر که اغلب در تعامل‌هاي بين مصاحبه کننده‌ها و مصاحبه شونده‌ها نهفته‌اند، قرار دارد. در ويرايش چهارم کتاب، بخش جديدي با عنوان «مصاحبه از راه دور» و کاربردهاي آن در رابطه‌ي ميان مشارکت کننده و مصاحبه کننده اضافه شده است. اين فصل همچنين از جهات مختلف، به احتمالِ اشتباه گرفتنِ «پژوهش مصاحبه‌محور عميق» با «درمانگري» مي‌پردازد؛ و به خوانندگان درباره پيچيدگي-هاي منفعت متقابل (پژوهشگر-مشارکت کننده) هشدار مي‌دهد و بر انصاف به عنوان عنصر ضروري در فرايند مصاحبه¬ تاکيد مي‌کند.
فصل 8، چگونگي مديريت، کارکردن بر روي داده‌هاي توليد شده از طريق مصاحبه‌ي عميق، و به اشتراک گذاري آنها را مورد بحث قرار مي‌دهد. اين فصل، خواننده را از آغاز تا انتهاي يک فرآيند گام به گام براي کار کردن بر روي مطالب گسترده‌اي که مصاحبه کننده‌ها در طي فرآيند مصاحبه جمع‌آوري مي‌کنند، هدايت مي‌کند. اين فصل دو فرآيند تحليلي بالقوه را مطرح مي‌کند: اولي منجر به شناسايي مضامين ظهور يافته از مطالب جمع‌آوري شده طي مصاحبه مي‌شود، و دومي به تدوين نيم¬رخ‌‌هاي (پروفايل¬هاي) روايتي از تجربه‌هاي مصاحبه شونده‌ها و معني‌هايي که از آن تجربه‌ها مي‌سازند، منتهي مي‌شود. هر دو فرآيند، راه‌هايي براي به اشتراک و بحث گذاشتن نتايج حاصل از مصاحبه با مخاطبانِ گسترده، هستند.
در ويراست چهارم کتاب، بخشي درباره‌ي بررسي دلايل موافقت و مخالفت استفاده از «نرم افزارهاي تحليل داده‌هاي کيفي به کمک رايانه» که عموماً با عنوان CAQDAS شناخته مي‌شوند، اضافه کرده‌ام.
فصل9، با عنوانِ «انجام کار خوب» در ويراست چهارم به کتاب افزوده شده است و به بررسي ارتباط بين کارِ مصاحبه و اصول اخلاقي مصاحبه، فراتر از [بحث] رضايتِ آگاهانه (توافق جلب شده)، مي‌پردازد.
در پيوست اين کتاب، دو نيم¬رخ داستاني (روايتي) ارائه شده است. اين مثال‌ها قابليت مصاحبه را از هر دو جنبه¬ي دست يافتن به عمق تجربه‌هاي مرگ و زندگي، و اکتشاف در پيچيدگي‌ها و موارد مهمِ تجربه‌هاي روزانه¬ي مصاحبه شوندگان، آشکار مي‌کنند.
کتاب حاضر در حالي که يک رويکرد پديدارشناسي در فرآيند مصاحبه‌ي عميق را پيشنهاد مي‌کند، اصول و روش‌هايي را نيز که قابل انطباق با دامنه¬ي گسترده‌اي از رويکردهاي مختلف در مصاحبه هستند، معرفي نموده و مورد بحث قرار مي‌دهد.
در سراسر متن اين کتاب، مثال‌هايي از مصاحبه‌هاي انجام شده توسط همکارانم، دانشجوياني که با آنها کار کرده¬ام و نتيجه پژوهش‌هاي خودم، که موضوع‌هاي مورد بحث را روشن مي‌کنند، آورده‌ام. سعي کرده¬ام يک توازن در به اشتراک گذاشتن تجاربم در فرآيند مصاحبه‌ي عميق ارايه کنم تا خواننده بتواند آنچه را که مي‌خواهد استفاده کند، و راهنمايي‌هاي روشن کافي ارايه کرده¬ام تا استفاده کننده کتاب بتواند با موفقيت، يک پروژه پژوهشي بر مبناي رويکردِ تشريح شده، مفهوم سازي و اجرا کند.
علاوه بر اين، يک پروژه عملي که افراد، همه کلاس¬ها و يا کارگاه¬ها بتوانند آن را در زماني اندک مورد استفاده و اجرا قرار دهند، توصيف کرده¬ام. همچنين، خواننده‌هاي کتاب را به روش‌هاي مطالعه، تأمل کردن و ارزيابي اقدامات مصاحبه خودشان، رهنمون ساخته¬ام.
هدفم نوشتن يک متنِ به اندازه¬ي کافي روشن و عملي-کاربردي براي راهنمايي‌هاي مفيد درباره‌ي فرآيند مصاحبه‌ي عميق به عنوان يک روش پژوهش، و نيز متصل کردن اين روش پژوهش به موضوع‌هاي گسترده‌تر در پژوهش‌هاي کيفي بوده است. به اين منظور، خواننده‌ها را به مطالعه منابع منتخب ديگري ارجاع داده¬ام تا توجه بيشتري به مسائل روش‌شناسي، اخلاقي و فلسفي مستتر در فرآيند مصاحبه و پژوهش‌هاي کيفي، شود. اينترنت به يک ابزار پژوهشي مهم تبديل شده است، من هم توجه خواننده‌ها را به منابع اينترنتي مربوط به موضوع که هم اکنون در دسترس هستند، جلب کرده‌ام.
اميدوارم تأکيد بر اصول راهنماي ارائه شده در اين کتاب و يکپارچگي موضوع‌هاي گسترده‌تر در پژوهش‌هاي کيفي بتوانند اين کتاب را براي گستره وسيعي از پژوهشگران در زمينه علوم آموزشي و اجتماعي مثمر ثمر سازد. اميد ديگر من اين است که اين کتاب، پژوهشگران مصاحبه کننده را به يک روش [پژوهش] برساند که ذهن آنها را درگير سازد، قلب‌هايشان را تحريک کند، و براي انجام کارهاي خوب از آنها پشتيباني کند.
مقدمه مترجمان
کتابِ محبوب «مصاحبه به‌عنوان يک روش پژوهش کيفي؛ راهنماي پژوهشگران علوم تربيتي و اجتماعي»، در سال 2013 توسط نويسنده فرهيخته آن، «اروينگ سيدمن»، به ويراست چهارم رسيد و در دسترس علاقه‌مندان پژوهش کيفي قرار گرفت. ويراست اخير اين کتاب، با افزودن مطالب روز، يعني مباحث اخلاق پژوهش، مصاحبه‌هاي از راه دور، و تحليل دادهها مبتني بر نرم افزارهاي رايانه‌اي، غناي بيشتري به محتواي آن بخشيده است و فراهم‌کننده راهنمايي‌هاي کاربردي، به‌روز، روشن و گام به گام براي پژوهشگران مصاحبه‌کننده‌ي تازه کار و با تجربه است تا بتوانند به توسعه، شکل‌‌دهي و انعکاس مصاحبه به‌عنوان يک فرايند پژوهش کيفي بپردازند.
کتاب حاضر، با استفاده از مثال‌هاي قابل فهم درباره فنون مصاحبه به منظور ارائه مباحث مورد بررسي، کمک مي‌کند تا خوانندگان آن به درکي از پيچيدگي‌هاي مصاحبه کردن و پيوندهاي آن با مباحث گسترده‌ترِ پژوهش کيفي، دست يابند.
اين کتاب، شامل اصول و روش‌هايي است که براي هر پژوهش کيفيِ مبتني بر مصاحبه قابل بهره‌برداري است. بنابراين، پژوهشگران دانشگاهي و غير دانشگاهي در رشته‌ها و حوزه‌هاي مطالعاتي مختلف همانند: علوم اجتماعي و انساني، از جمله: علوم تربيتي، علوم سياسي، انسان‌شناسي، جامعه‌شناسي و مددکاري، مديريت و اقتصاد، مي‌توانند از رهنمودها، اصول و فنونِ به‌خوبي روشن شده در اين کتاب براي مطالعات نظري و ميداني فردي، تيمي و سازماني استفاده کنند.
کتاب حاضر براي مخاطبانِ در سطح حداقل داراي مدرک ليسانس که با مباني اوليه پژوهش آشنايي نسبي دارند مناسب است. با اين حال، اين ويژگي را نيز دارد که هم بتواند به‌عنوان يک کتاب مکمل دانشگاهي براي درس روش پژوهش کيفي در مقطع کارشناسي ارشد و دکتري انتخاب شود، و هم براي پژوهش‌هاي غيرکلاسي و مطالعات افراد و جوامع محلي، سازماني، صنعتي، ملي، و فراملي به‌عنوان يک منبع خودآموز مورد استفاده قرار گيرد.
بر اين اساس، کتاب حاضر با «هدف قرار دادن» گستره نسبتاً وسيعي از مخاطبان دانشگاهي و غيردانشگاهي از رشته¬ها و حوزه‌هاي مختلف علمي و کاري به‌عنوان مخاطب خود، تلاش کرده است يک روش اکتشاف دانش مبتني بر رويکرد پديدارشناسي، برگرفته از پديده¬ها و تجارب انساني را در قالب اصول و فنون مصاحبه کيفي عميق، عرضه نمايد. مطالبي که با رويکردي کاربردي، متني روان و تجارب ميداني نويسنده آن، به رشته تحرير درآمده است. همچنين با توجه رواج گسترده استفاده از مصاحبه در پژوهش هاي کيفي، منابع و کتب اندکي به زبان فارسي وجود دارند که به شکل متمرکز و معتبر پاسخگوي نيازهاي پژوهشگران آن باشد. از اين رو، چنين ويژگي‌هايي از اين اثر ارزشمند و کم نظير (در تشريح تخصصي مصاحبه کيفي)، موجب اشتياق مترجمان در برگرداندن اين اثر به زبان فارسي بوده است.
علاوه بر اين، با توجه به ارجاع‌هاي نويسنده به منابع متعدد اصيل درباره موضوعات مورد بحث در هر بخش از کتاب، فهرست اين منابع نيز در نسخه فارسي کتاب آورده شده است تا خوانندگان علاقه‌مند در صورت تمايل بتوانند به متن منابع تکميلي هر موضوع، مراجعه فرمايند و اطلاعات عميق¬تر تکميلي را کسب کنند.
تلاش مترجمان از ابتداي ترجمه تا انتهاي ويراستاري¬ها بر آن بوده است که با توجه به موارد مذکور، اثري در شأن متن اصلي و مخاطبان فرهيخته کتاب، ارائه کنند (معادل‌هايي دقيق و عباراتي روان)؛ با اين حال، تيم ترجمه و ويراستاري، خود را از خطا مصون نمي‌دانند و پذيراي نظرات سازنده‌ي خوانندگان ارجمند اين کتاب هستند.
سرانجام، مطالق با کلام مشهور و گران¬بار «مَن لَم يَشکُرِ المَخلوق لَم يَشکُرِ الخَالِق»، هرکس سپاس گزار زحمات مخلوقات الهي نباشد، از خالق آنان نيز قدرداني نکرده است، مترجمان از همه فرهيختگان و عزيزاني که با نظرات سازنده خود به غناي هر چه بيشتر آن کمک نمودند، به‌ويژه دفتر مطالعات فرهنگي و اجتماعي شهرداري مشهد براي معرفي، و انتشارات مهکامه براي انتشار کتاب، قدرداني مي‌نمايند.
سيد علي کوشازاده
دکتري مديريت منابع انساني، دانشگاه فردوسي مشهد
علي‌رضا جابري
کارشناسي ارشد علوم اجتماعي، دانشگاه علامه طباطبايي تهران
سارا حسيني اَراني
کارشناسي ارشد مديريت استراتژيک منابع انساني، دانشگاه تهران
+ نوشته شده در پنجشنبه ۱۳۹۵/۱۱/۲۸ ساعت 10:49 توسط محمد قجقی
|
وبلاگ رسمی بنیادمختومقلی فراغی