اِبْن‌ِ تُرْك tork دانشنامه ایران جلد 1 شماره مقاله 478
اِبْن‌ِ تُرْك tork] ، ابوالفضل، ebn-e يا ابومحمد عبدالحميد بن واسع بن ترك جيلى خُتَلى؟، رياضى‌دان برجستة سده3 ق/9م. وي را معاصر ابوعبدالله محمد خوارزمى‌ِ رياضى‌دان د 232ق/846م دانسته‌اند. او از جمله دانشمندانى است كه در نهضت عظيم علمى سدة ق، علوم اسلامى را پايه‌گذاري كردند.
نگاهى به فهرست آثار ابن ترك نشان مى‌دهد كه وي در عين توجه به جنبة نظري حساب و رياضيات، از فايده‌هاي عملى آن نيز غافل نبوده است. اين آثار عبارت‌اند از: . الجامع فى الحساب، كه خود شامل كتاب كوچك‌تر مى‌شده است؛ . المعاملات؛ . نوادر الحساب و خواص الاعداد؛ . الضرورات فى‌المقترنات عن‌كتاب الجبروالمقابلة، كه تنها رسالة باقى مانده از اوست و بروكلمان آن را كتاب الجبر و المقابلة ناميده است، اما ظاهراً اين رساله بخشى از كتابى بزرگ‌تر بوده است. سايلى متن عربى اين رساله را به انگليسى و تركى ترجمه و منتشر كرده، و احمد آرام آن را به فارسى برگردانده، و همراه بيان محتواي رياضى آن به شيوة جديد، در نشرية سخن علمى به چاپ رسانيده است.
رسالة ابن ترك در واقع حل هندسى معادلات درجة دوم است. زبان رساله نيز زبان رياضى قديم است. برخى از اصطلاحات اين كتاب امروز نيز در علم جبر به كار مى‌روند، مانند اصطلاح «معادله» كه بدون شكل فرمولى آن در متن رسالة ابن ترك به صورت «معادل شدن فلان با فلان» به كار رفته است.*
وبلاگ رسمی بنیادمختومقلی فراغی