چکیده

____________________

کلید واژه: تاریخ رشیدی، میرزا محمد حیدر دوغلات، تاریخ خانهای اردوی جغتای، طریقت نقشبندیه، عالمان، شاعران، مصوّران و... خراسان.

سخنرانی دکتر وستا سرخوش مسوول سکه‌های مشرق‌زمین موزه بریتانیا در کتابخانه و موزه ملی ملک*/ سکه‌شناسی در غرب در دهه‌های اخیر دگرگون شده است.

به نام خدا. ابتدا می‌خواهم اساسا درباره فعالیت‌های خودم، فعالیت‌های موزه بریتانیا در لندن و برنامه‌های سکه‌شناسی که در دو سه دهه گذشته و البته چند سال اخیر انجام شده است، صحبت کنم. من در لندن مسوول سکه‌های خاورمیانه موزه بریتانیا هستم و اکنون حدود 16 سال است که در آنجا به کار مشغولم. تخصص من، دوره پیش از اسلام به ویژه دوره‌های ساسانی و اشکانی است که امروز درباره این مساله، بیش‌تر با هم صحبت می‌کنیم. البته سکه‌های پس از اسلام نیز در بخش سکه‌های خاورمیانه موزه بریتانیا وجود دارد. مجموع سکه‌های این بخش، حدود 45 تا 50 هزار سکه است که در اختیار ما قرار گرفته و باید از آن‌ها مراقبت کنیم. البته گنجینه سکه‌های موزه بریتانیا در حدود یک میلیون سکه است که دوره‌های گوناگون مانند سکه‌های یونانی، رومی، قرون وسطای اروپا، انگلوساکسون و هند را دربرمی‌گیرد. کلکسیون سکه‌های هند ما بسیار عالی است که این مساله به تاریخچه استعمار و حضور بریتانیا در آنجا بازمی‌گردد. از مهم‌ترین سکه‌های پیش از اسلام هندی ما، سکه‌های کوشانی یا باختریان هند است که فکر می‌کنم یکی از بهترین‌ها در دنیا به شمار می‌آید.

«همایش مطالعات صفوی» در آبان 92 توسط انجمن ایرانی تاریخ برگزار خواهد شد.

با گذشت حدود چهار ماه از برگزاری موفقیت آمیز سمینار «فرهنگ و تمدن ایران در دوره سلجوقیان» در روزهای 10 و 11 آبان سال جاری، انجمن ایرانی تاریخ درحال پی ریزی و برنامه ریزی برای برگزاری همایش دیگری با عنوان «مطالعات صفوی شناسی» است.

طی ماه های اخیر با حضور اساتید صفویه شناس جلساتی برگزار و عنوان و محورهای اصلی سمینار مورد بررسی قرار گرفت. دکتر نزهت احمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا (س) دبیر علمی سمینار می باشند.  این همایش در آبان ماه سال آینده برگزار خواهد شد.

اعضای هیئت علمی، مشاوران، محورها و فرصت ارسال چکیده مقالات همایش در روزهای آتی به اطلاع خواهد رسید.

منبع:www.ishistory.ir

مورخان با كمبود منابع جامع درباره سلجوقيان مواجهند

دكتر شهرام‌ يوسفي‌فر در نشست تخصصي كتاب ماه تاريخ و جغرافيا گفت: چرا نبايد يك كتاب تاريخي جامع در دوره سلجوقيان نوشته شود؟ متاسفانه منابع انگشت‌شماري در اين حوزه وجود دارد كه عبارتند از «سلجوق‌نامه ظهيری نيشابوري» و «راحه‌الصدور» كه اين مسأله باعث شده مورخي كه در حال بررسي اين دوره است با كمبود منابع جامع و مختص سلجوقیان مواجه شود.-

تونل های قدیمی ترکمن در زیر آمودریا پیدا شدند

از جوانی علاقه زیادی به کوه داشتم . چیزی درکوه بود که مرا به خود جلب می کرد. مسحور خود می کرد. فکر می کنم حدودا کمتر از بیست سال داشتم روزی از ارتفاعات  ناهارخوران بالا می رفتم، احساس کردم کوره راهی هست که مثل نوار باریکی امتداد داشت و روبه بالا می رفت. کوره راه را گرفتم  و آرام آرام بالا رفتم. دربعضی جاها علفها کوره راه را پوشانده، بنظر راه گم می شد اما به دوردست تر که نگاه می کردی می توانستی مسیر راه را تشخیص بدهی. هرچه بالاتر می رفتم از سروصدای پایین دست از صدای ماشین آلات، بوق و غیره کاسته می شد.سکوت عجیبی حکمفرما بود، فقط بعضی مواقع صدای نوک کوبیدن دارکوب ها و یا خش خش خزیدن مارمولک ها لابلای برگ های خشک شنیده می شد.

بهاءالدین خرمشاهی: مهدی محقق آبروی ایران است

بهاء‌الدین خرمشاهی در شب مهدی محقق، او را آبروی ایران در مجامع بین‌المللی خواند. بزرگداشت محقق همچنین با خواندن پیام‌هایی از سیدحسین نصر و احمد مهدوی دامغانی همراه بود.

بهاء‌الدین خرمشاهی در شب مهدی محقق از سری شب‌های بخارا، گفت: استاد مهدی محقق یکی از بزرگ‌ترین دانشمندانی است که تاریخ ما به خود دیده است. من و کامران فانی از این بخت برخوردار بودیم که از سال 1343 به درس دانشگاهی و حوزوی ایشان راه یابیم. ایشان در آن زمان تازه از انگلستان به ایران بازگشته بودند.

او افزود: ایشان غیر از این‌که در دو زبان فارسی و عربی استاد تراز اول هستند‌، در ادبیات فارسی و عربی هم استاد تراز اول محسوب می‌شوند و در زبان انگلیسی نیز می‌نویسند و سخنرانی می‌کنند.

کنسرت شهرام ناظری در تهران

ملاحظاتی چند در نظریه اهل سنت در باب خلافت

گیب، در مقاله ی حاضر، که هدف از آن بازخوانی نظریه ی اهل سنت در باب خلافت است، بر مبنای چهار نکته ی اساسی به بحث می پردازد:

1. در وهله ی نخست به مخالفت با نظر کسانی می پردازد که معتقدند ماوردی به تدوین نظریه ی نهایی اهل سنت در باب خلافت پرداخته است؛

2. به نظریه ی اشعریان در باب خلافت و سرنوشت این نظریه در پی تحولات مترتب بر آن می پردازد؛

3. جنبه های مختلف نظریه ی خلافت و نسبت آن با امامت را در امپراطوری عثمانی مورد بازبینی قرار می دهد؛

4. در آخر به بیان این نکته می پردازد که در جوامع اهل سنت، نظریه ی مقبول و عامی در خصوص خلافت وجود نداشته است.

واژه های کلیدی: خلافت، امامت، ماوردی، اشعریان، امپراطوری عثمانی.

اولین مقابله ی ترکان و اعراب در دره ی جیحون به روایت طبری

    نوشته ی: زکریا کتاب چی

    ترجمه ی: فهیمه مخبر دزفولی

چگونگی ورود ترکان به عالم اسلام از موضوعات قابل توجه تاریخی است. اعراب پس از فتح ایران به سوی ماوراءالنهر تاختند و روند پیشروی آنان در سرزمین های ترکان در دوره ی امویان تکمیل شد. این مقاله به بررسی اولین رویارویی ترکان و اعراب در روزگار خلیفه ی دوم پرداخته و فضای فرهنگی حاکم بر این رویارویی را ترسیم کرده است. این مقابله آغاز تعاملات مذهبی، اجتماعی و سیاسی بین ترکان و اعراب بود که تا سلطه ترکان بر تمام جهان اسلامی در قرون بعدی تداوم یافت.

واژه های کلیدی: ترکان، اعراب، فتوح، ماوراءالنهر، رود جیحون، احنف بن قیس، طبری، ربعی بن عامر.

سرگذشت علوم قرآنی و حدیث در ماوراءالنهر از سقوط سامانیان تا آمدن مغولان (389-616ق)

پدیدآورنده : غفرانی، علی

چکیده

سرزمین ماوراءالنهر از آخرین بخشهای ایران قدیم بود که در اواخر قرن اول ه به تصرف مسلمانان در آمد و اسلام بر اساس مذهب سنت و جماعت با سرعت بسیار در آن سرزمین قبول عام یافت و مردم آن منطقه به علوم اسلامی روی آوردند. شدت علاقة آنان به علوم اسلامی به ویژه علوم قرآنی و حدیث جالب توجه و محل تأمل است. این امر که ناشی از حاکمیت اندیشه و تقدس دینی بر تمام بخشها و زوایای زندگی آنان بود، موجب پیدایش یک حرکت عمومی در جهت مطالعه و تحقیق و حفظ و فهم و نقل و روایت علوم قرآنی و حدیث به عنوان دو علم مقدس شد و حاصل آن برآمدن علمای بزرگ و پیدایش تألیفات بسیار و چند جلدی بود که شهرت و اعتبار جهانی برخی از آنان تاکنون هم باقی است. این حرکت و پویایی که از قرن سوم هجری شروع شده بود به طور خستگی ناپذیر و بی وقفه تا سال 616 ه ادامه داشت. این مقاله بر آن است تا با بررسی منابع دست اول که بعضاً در آن منطقه و یا خارج از آنجا، تألیف شده اند و با یک نگاه تاریخی، تصویری از این حرکت علمی و دستاوردهای آن به منزلة یک حرکت علمی و اجتماعی و دینی تمدن ساز در ماوراءالنهر در سده های پنجم و ششم ه ارائه نماید.

کلیدواژه ها : ماوراء النهر، علوم اسلامی، تفسیر، قرائت، حدیث، حافظ، مُقری.

فقه حنفی در عهد ایلک خانیان

چکیده

فقه حنفی در تاریخ طولانی خود، بیش از هر سرزمین دیگری در شرق اسلامی بویژه ماوراء النهر نفوذ داشته و فقیهان بزرگی را در این منطقه از جهان پرورانده است که آنان علاوه بر تألیفات زیادی که در زمینه فقه حنفی نگاشته اند، به این مذاهب اعتبار بخشیده و آن را به مناطق دیگر عالم اسلام نیز برده اند.

مقاله حاضر کوششی است در بررسی وضعیت فقه حنفی در عهد حکومت ایلک خانیان که در ضمن می تواند مدعای بارتولد خاورشناس روسی درباره روند کلی انحطاط فرهنگ و علم در حاکمیت ترکان ایلک خانی را به طور نسبی به چالش بکشاند.

کلیدواژه ها : ایلک خانیان، ماوراء النهر، کیفیت ارتقاء فقه حنفی.

نقد تاریخی در آثار تاریخ نگاران مسلمان

چکیده

تحقیق در تاریخ، نیازمند دست یابی به حقایق و واقعیت های تاریخی است، و این امر، مستلزم بررسی دقیق اطلاعات تاریخی موجود در منابع، اسناد و مدارک می باشد. آن چه این بررسی را ممکن و محقق می سازد، عملکرد انتقادی در برخورد با این اطلاعات است که از آن به عنوان نقد تاریخی یاد می شود. نقد تاریخی بر اساس اصول و موازین خود، به دو مرحله نقد ظاهری و نقد باطنی قابل تفکیک است که به هر دو مورد در تاریخ نگاری اسلامی توجه شده است. مورّخان مسلمان با بهره گیری از شیوه های نقد تاریخی، کمابیش سعی نموده اند تا کتاب های تاریخی معتبر و ارزش مندی را ارائه کنند. از تاریخ نویسان ممتازی که در این زمینه، عملکرد بیشتری داشته اند می توان مسعودی، مسکویه رازی، ابن اثیر و ابن خلدون را نام برد. با این حال در میان آثار تاریخی، کتاب های بسیاری وجود دارد که اخبار آن ها آمیخته با افسانه و اسطوره است و نیازمند نقد و پیرایش علمی اند.

واژگان کلیدی: تاریخ نگاری اسلامی، نقد تاریخی، نقد ظاهری، نقد باطنی، جرح و تعدیل، گزینش.

مصححان: زندگی و آثار پروفسور احمد آتش

چکیده

پروفسور احمد آتش به سال 1917 م در یکی از روستاهای ترکیه تولّد یافت. تحصیلات ابتدایی را در شهرهای مختلف ترکیه پی گرفت. در سال 1935م به دانشسرای عالی تربیت معلم استانبول راه یافت و در رشته زبان و ادبیات ترکی به تحصیل پرداخت. در ضمن، در کلاس پروفسور هلموت ریتر در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه استانبول نیز شرکت جست و زبان فارسی و عربی را هم آموخت. در سال 1938م هلموت ریتر او را به عنوان دستیار خود برگزید و پس از فراغت از تحصیل نیز آسیستانی کرسی زبان فارسی و عربی به عهده وی قرار گرفت. از همین دوره به پژوهش و تلاش مداوم در زبان فارسی پرداخت و به نگارش مقالات متعدّد توفیق یافت. آثار وی عبارتند از: تصحیح سندبادنامه ظهیری سمرقندی (استانبول، 1948م)، تصحیح ترجمان البلاغه رادویانی (استانبول، 1949م)، آثار منظوم فارسی در کتابخانه های ترکیه، ترجمه احصاء العلوم فارابی، ترجمه راحة الصدور راوندی و... پروفسور احمد آتش به سال 1966م در استانبول درگذشت.

کلید واژه: احمد آتش، هلموت ریتر، عدنان آدی وار، انستیتو شرقیات،

نگرش جغرافیدانان مسلمان سده های میانه درباره جهان


چکیده: با توجه به نقش جغرافیدانان اسلامی در پیشبرد علم جغرافیا، طی سده های میانه در این مقاله طرز تفکر و نگرش جغرافیدانان اسلامی در سده های یاد شده با روش تحلیلی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. بدین منظور ابتدا اهم اصول و مبانی جهانشناسی اسلامی مورد اشاره شده و سپس نگرش جغرافیدانان مسلمان در ارتباط با جهان، زمین و افلاک و هفت اقلیم و اختلاف نواحی جهان بررسی و تحلیل شده است. نتیجه حاصل از بررسی نشان می دهد که جغرافیدانان اسلامی سده های میانه در نگرش خود به جهان و زمین به نوعی "جبرگرایی عمومی" که از "عالم بالا دست بر زمین" حاکمیت دارد، معتقد بوده و در تبیین و تحلیل شرایط و تفاوتهای جغرافیایی نواحی مختلف زمین و محیط های جغرافیایی مورد استفاده قرار می دادند. واژه های کلیدی: جهان شناسی، زمین، افلاک، ناحیه، هفت اقلیم

هاروت و ماروت از واقعیت تا افسانه

چکیده

پس از رحلت نبی مکرم اسلام(صلی الله علیه وآله) و گرایش برخی از علمای اهل کتاب به دین مبین اسلام و نیز رواج اسرائیلیات، داستان ها و مطالبی از منابع یهود و یونان باستان وارد تفاسیر مسلمانان شد که از جمله آن ها می توان به افسانه هاروت و ماروت اشاره کرد.

از نظر قرآن کریم، هاروت و ماروت برای آموزش سحر به مردم، از جمع فرشتگان انتخاب و به زمین آمدند تا مردم در پرتو آگاهی از سحر، در مقابل سحر ساحران و شیاطین ایستاده، با آن ها مبارزه کنند.

اما در تفاسیر، ذیل آیه 102 سوره مبارکه بقره، داستانی در مورد هاروت و ماروت نقل شده که اختلافات فراوانی دارد. در این میان، معروف ترین آن ها این است که زمانی که عصیان بنی آدم افزون شد، فرشتگان به عصیان بنی آدم به محضر خداوند اعتراض کرده و خداوند به ایشان دستور داد که از میان خود چند فرشته را انتخاب کنند که آنان هاروت و ماروت را برگزیدند. سپس آن دو به زمین آمدند و مرتکب گناهانی شدند. هاروت و ماروت پس از ارتکاب این گناهان، به دستور خداوند، مخیّر به انتخاب بین عذاب دنیوی و اخروی شدند که در نهایت، عذاب دنیوی را اختیار کردند و در چاهی به نام بابل آویزان شدند و عذاب آن ها هم چنان ادامه دارد.

در این مقاله، برای بررسی داستان هاروت و ماروت به نقل های گوناگون موجود اشاره شده، سپس با معرفی راویان اصلی داستان، آن را بر اساس دلایل نقلی و عقلی در بوته نقد می نهیم.

واژگان کلیدی: هاروت، ماروت، زهره، سحر، فرشته، عبدالله بن عمر و کعب الاحبار.

واژگان ترکی و مغولی تاریخ جهانگشای جوینی

چکیده

با یورش مغول به ایران، میزان قابل توجّهی از واژگان مغولی و به ویژه واژه های ترکی جدیدتری به زبان فارسی راه یافت و توسّط شعرا و نویسندگان ایرانی مورد استعمال قرار گرفت. تاریخ جهانگشای جوینی نخستین منبع واژگان نوین ترکی و کلمات مغولی دخیل در زبان فارسی است. در این گفتار، واژه های ترکی و مغولی تاریخ جهانگشا به ترتیب الفبایی همراه با معنی آنها ارائه شده است.

کلید واژه: تاریخ جهانگشای جوینی، واژگان مغولی و ترکی، جامع التواریخ، زبان ترکی، زبان مغولی.

تاریخ جهانگشای جوینی گذشته از آنکه یکی از منابع مهم تاریخ ایران به ویژه منبع دست اوّل تاریخ مجمل آخر روزگار خوارزمشاهیان و تاریخ مفصّل تازش مغول و کشتارها و غارت ها و ویران گری های آنان و سپس تداوم فرمانروایی شان بر ماوراءالنهر و ایران تا سرآغاز تشکیل پادشاهی ایلخانیان است، نمونه برجسته نثر مصنوع و فاخر و استوار زبان فارسی نیز به شمار می رود که بیهقی آغازش کرد و وصّاف با افراط در کاربرد واژگان نادر و دور از ذهن و شعر و تمثیل عربی فراوان به انحطاطش کشانید، و در عین حال نخستین منبع واژگان نوین ترکی و واژگان مغولی دخیل در زبان فارسی است. با پیدایی دولت تورکوها (توکیوی منابع چینی) که اصطلاح ترک نیز از نام آنان برگرفته شده است، مردمی که اینک ترک زبان خوانده می شوند (پیش از آن هر یک و زبان هر یک از آنان نامی خاص داشت) در سده شش میلادی و گسترش فرمانروایی آنان به سوی غرب و همسایگی آنان با ساسانیان اندک اندک ورود واژگان ترکی به زبان های ایرانی، از جمله سغدی، خوارزمی و پارسی میانه آغاز گردید.

جامِعُ التَّواریخ، کتابی مشهور، تألیف خواجه‌ رشیدالدین فضل‌الله طبیب همدانی. این کتاب از مهم‌ترین منابع تاریخ ایران و جهان به زبان فارسی است که خاصه بخش مربوط به دورۀ مغولان آن از اهمیت و ارزشی یگانه برخوردار است؛ چنان‌که برخی از دانشمندان آن‌ را «تاریخ کبیر» و اثری «عدیم النظیر»، «یکی از اعاظم کتب تاریخی» (نک‍ : قزوینی، 2/«د»؛ مینوی، «ترجمۀ علوم...»، 5)، «دائرة المعارف بزرگ تاریخی که هیچ‌ یک از ملتهای آسیایی و اروپایی نظیر آن ‌را در قرون وسطى نداشته‌اند» (بارتولد، 46)، یا آن ‌را اثری خوانده‌اند که نویسندۀ آن به عنوان «نخستین تاریخ‌نویس جهانی»، تاریخ و فرهنگ دولتهای بزرگ و گوناگون قاره‌های آسیا و اروپا‍ را با بی‌طرفی عالمانه نخستین بار وصف کرده است (یان1، جم‍ ‌).

ثُغورْ وَ عَواصِم، عناوینی که اصطلاحاً بر مرزها و نیز دژها و شهرهای واقع بر سرحدات قلمرو مسلمانان(دارالاسلام) و غیر مسلمانان (دارالحرب)، خاصه بر نقاط نظامی و استحکامات مرزی قلمرو اسلام و بیزانس در سوریه و جزیره، و مرزهای میان اندلس اسلامی و قلمرو فرانکها و شاهان مسیحی اسپانیا، به شرحی که در این مقاله خواهد آمد، اطلاق می‌‌شد. 
ثَغر در لغت به معنای رخنه و منفذ و دهانه در کوه و دیوار، و به تبع آن محل نفوذ و ورود به جایی و سرزمینی است و ازین‌رو در سراسر عصر اسلامی تا روزگار جدید عموماً بر مرزهای دو کشور یا دو قلمرو هم اطلاق شده است (مثلاً طبری، 1/486؛ فریدبک، 1/414). بر اساس روایتی از پیامبر اکرم(ص)، دسته‌ای از شهرهای ساحلی قلمرو اسلام را که مقابل دارالحرب 
بود یا دریای متصل به آن در دست کفار قرار داشت، مانند اسکندریه و دمیاط ( یاقوت، 2/472-473)، را نیز ثغر خوانده‌اند. ثغور گاه به فاتحان و فرماندهان نظامی عصر فتوح اسلامی هم منسوب شده است؛ چنان‌که مراد از «ثغور خالد بن ولید» (طبری، 2/320) ظاهراً مرزهای سرزمینهایی است که به دست او گشوده شد. همین تعبیر را دربارۀ « امرای ثغور خالد» هم به کار برده‌اند (همانجا).

ثُرَیّا، نشریۀ سیاسی ـ خبری که در فاصلۀ سالهای 1316- حداقل 1328ق/1898-1910م، در 3 دورۀ انتشاراتی در شهرهای قاهره، تهران و کاشان منتشر می‎شد: 
دورۀ اول (قاهره): استبداد ناصرالدین شاه و امتداد دورۀ آن، سبب شد تا بسیاری از وطن‎دوستان و آزادی‎خواهان ایرانی، برای نشر افکار ترقی‎خواهانۀ خود، جلای وطن کنند و به کار روزنامه‎نگاری بپردازند. قاهره یکی از شهرهایی بود که نه تنها روشنفکران جهان عرب مانند عبدالرحمان کواکبی و رشید رضا بدان‎جا جلب شده، و به روزنامه‎نگاری پرداخته بودند، که برخی از ایرانیان آزادی‎خواه مانند علی‎محمد کاشانی شیبانی، مهدی‎خان تبریزی، ملقب به زعیم‎الدوله، و عبدالمحمد اصفهانی، «جوّ صاف و شفاف مصر» را «پر از ستاره‎های درخشان معارف» یافتند و به سبب احساس امنیت از تعقیب یا استرداد بر اثر نبودن رابطۀ دو جانبۀ سیاسی و عمیق میان ایران و مصر، از محیط آزاد آن دیار سود بردند و به نشر روزنامه‎هایی چون: ثریا، حکمت، چهره‎نما و پرورش پرداختند. این گونه فعالیتهای فرهنگی و مطبوعاتی در قاهره چنان فضای مناسبی پدید آورد که این شهر توانست نقشی مهم در تکوین نهضت مشروطه بر عهده گیرد و به مرکزی برای نشر افکار آزادی‎خواهانه در میان ایرانیان خارج از وطن مبدل گردد (محیط ، 90؛ پروین، 1/322، 2/459؛ بالایی و کوییپرس، 35). 

هادی خورشاهیان

کابل - یک بچه خیابانی افغانستانی راهی هالیوود و مراسم فرش قرمز در اسکار شد - یک پایان باورنکردنی برای یک برخورد تصادفی که منجر به ایفای نقش در یک فیلم شد.فواد محمدی 14 ساله برای کمک به خانواده اش، به رهگذران خارجی در خیابان معروف مرغ فروشی کابل نقشه می فروخت, که با سام فرنچ کارگردان فیلم ملاقات کرد. این دیدار به ایفای نقشی در فیلم پسران بزکشی انجامید.اکنون فواد آماده نخستین پروازش با هواپیما و نخستین مسافرتش به خارج از افغانستان جنگزده می شود.این  فیلم یکی از پنج فیلمی است که در بخش بهترین فیلم کوتاه زنده آکادمی اسکار رقابت می کنند.مراسم اعطای جوایز اسکار در روز 24 فوریه در لس آنجلس برگزار می شود.

یک فیلم قزاق جایزه جشنواره برلین را بدست آورد

۵٫ ستون نمادی از سنت در معماری مدرن

در این فصل برای مشخص شدن چگونگی تحلیل و استفاده از سنت در معماری مدرن ژاپن به بررسی چگونگی نمود ستون به عنوان یکی از نشان های معماری سنتی ژاپن در معماری مدرن پرداخته می شود.

بعد از تحلیل نقش ستون در تاریخ و فرهنگ معماری ژاپن، انواع نظریه هایی که معماران مدرن ژاپنی درباره « ستون » و چگونگی اعمال این نظریه ها در آثارشان تحلیل می شود.

سازه معماری بومی ژاپن چوبی است. برعکس سازه های سنگی و خاکی که سازه تنها قابلیت نیروهای فشاری را دارند، سازه چوبی هم قابلیت تحمل فشار و هم نیروهای کشش را دارند. از این رو در سازه های چوبی نیازی به دیوار نبوده و می توان ساختمان را با فریمی از ستون و تیر بنا کرد.

۴٫ سنت و مدرنیزاسیون

وقتی در سال های میانی قرن بیستم سبک بین المللی در اکثر نقاط دنیا به کار گرفته می شود. ژاپن نیز از این قاعده تبعیت کرده و این تب ژاپن را نیز در بر می گیرد. ولی یکی از بارزترین ویژگی های معماری مدرن ژاپن بعد از جنگ جهانی دوم این است که معماران ژاپن در عین حال که به عنوان معماران بزرگ سبک بین الملل شناخته می شوند، ولی هم زمان آثارشان تحت تاثیر سنت ژاپنی قرار دارد. این موضوع از آنجا اهمیت دارد که به یاد آوریم یکی از بارزترین مشخصه های سبک مدرن یا سبک بین المللی در سنت ستیزی این سبک است.

همان گونه که از اسم سبک بین المللی نیز پیدا است هدف این سبک ارائه فرمولی برای طراحی است که بدون توجه به شرایط تاریخی، اقلیمی بتوان آن را در هر نقطه از جهان اجرا کرد. از این رو دانستن اینکه چگونه ژاپنی ها در جو سنت ستیزی سبک بین اللمل توانستند سنت خود را حفظ کنند. در این فصل به بررسی چگونگی این تعامل می پردازیم.

یکی از دغدغه های موجود در معماری امروز ایران جایگاه واقعی سنت در معماری و تبیین شرایط آرمانی آن است. از یک طرف برخی از معماران برای همگام شدن با پیشرفت های معماری دنیا سعی می کنند تا با کپی برداری از نمونه های غربی، معماری ایران را در سطح و یا نزدیک به همتای غربی خود قرار دهند و از طرفی دیگر گروهی برای ایجاد یک هویت ایرانی در معماری سعی می کنند تا با الگو قرار دادن گل هایی انگشت شمار از گلزار معماری بومی ایرانی تحت عنوان معماری اسلامی ویا ایرانی هویت ملی به بناهای مخلوق خود دهند. و در یک کلام شاید بتوان گفت که معماری امروز ایران در دنیایی از بلاتکلیفی میان سنت و مدرنیزاسیون غوطه ور است.

در این مقاله با توجه به شرایط حاکم بر معماری ایران، به بررسی رابطه دو عنصر سنت و مدرنیزاسیون در معماری ژاپن پرداخته می شود. به امید آنکه تجربیات ژاپن روزنه ای باشد در پیدا کردن راهکارهایی در عرصه معماری ایران. همواره از ژاپن به عنوان کشوری یاد می شود که با حفظ سنت ها و فرهنگ بومی، تبدیل به یکی از صنعتی ترین و پیشرفته ترین کشورهای دنیا شده است.

شاید شکل طراحی «زها حدید» شبیه کلاه کاسکت دوچرخه باشد اما شورای ورزشی ژاپن طرح او را به عنوان طرح جدید استادیوم ملی ژاپن که باید تا ۲۰۱۹ ساخته شود، پذیرفت. ژاپنی ها امید دارند این استادیوم ۸۰ هزار نفری شانس توکیو برای کسب میزبانی المپیک تابستانی ۲۰۲۰ را افزایش دهد.

مرکز مطالعات ژاپن | بهمن ذکی‌پور |

معمولاً میان ما ایرانیان این باور وجود دارد که شب یلدا سنتی است ایرانی و ایرانیان تنها ملتی هستند که یلدا دارند، اما یلدا در ژاپن نیز وجود دارد و بخشی از سنت مردمان سرزمین آفتاب تابان را تشکیل می دهد.

این شب در زبان ژاپنی “توئوجی” نامیده می شود و سنت و اداب مخصوص به خود را هم دارد. یکی از این آداب سنتی گرفتن حمام نارنج است. به طوری که وان یا خزینه حمام را پر از نارنج می کنند. گرما و بخار آب با پوست نارنج که برخورد می کند، رایحه ای خوش را در فضا پخش می کنند. ژاپنی ها در هر یلدا (توئوجی) به این حمام می روند و جانی تازه می کنند.

میراث مکتوب- از جذاب ترین، و در عین حال سودمندترین، حوزه های هر علم، تاریخ شکل گیری و تحولات آن است. ایران شناسی هم اگر چه در مقایسه با بسیاری از دانش های دیگر، از پیشینۀ دور و درازی برخوردار نیست، تاریخ پر فراز و نشیب تحولات آن بسیار خواندنی و جذاب است. نوشته هایی که نویسندگان یونان و روم دربارۀ ایران نوشته اند و نیز گزارش های مسافران اروپایی سده های میانه به ایران، اگر چه نخستین گام های شناخت ایران به شمار می آیند، با این حال، شکل گیری جریانی پرقدرت و پیوسته به نام ایران شناسی، از دورۀ روشنگری به بعد و از سده های شانزدهم و هفدهم میلادی آغاز شد و حتی بعدتر، از سدۀ نوزدهم صورت علمی و جدی یافت. با این همه طی همین دورۀ نسبتاً کوتاه، این جریان چنان دستاوردها و رویدادهایی داشته که مطالعۀ تاریخ آن را بسیار خواندنی ساخته است. در باب تدوین این تاریخ ایران شناسی، حتی به زبان های اروپایی هم تحقیق کامل و جامعی در دست نیست. اما در چندین مقاله و جستار و کتاب، گوشه هایی از این تاریخ، بر حسب موضوع یا حوزۀ جغرافیایی، نگاشته شده است.

مقاله «تاریخ تحولات ایران شناسی» نوشته بهزاد همتی، از مجموعه مقالات گزارش میراث – ویژه نقد متون است که به زودی فایل نهایی آن روی سایت قرار خواهد گرفت.

برای بهره گیری از مقاله کامل روی «دریافت فایل» کلیک کنید.

دريافت فايل